1391/07/10

مقدمه
 امروزه پيشرفت تكنولوژي و دستاوردهاي علمي در بعضي از كشورهاي جهان صرف نظر از نوع حكومت و موقعيت جغرافيائي آنها تقسيم بندي جديدي را در جهان پديد آورده است . علم و تكنولوژي ، كشورهاي پيشرفته صنعتي را چنان بهم نزديك نموده كه آنها را به اتحاد موضع گيريهاي سياسي مشترك نزديك نموده است . در اين ميان بيوتكنولوژي بعنوان يكي از 7 تكنولوژي كليدي قرن حاضر در توسعه و تأمين نيازهاي بشر و امنيت بهداشتي ، اقتصادي و غذائي كشورها جايگاه      ويژه اي بخود اختصاص داده است.
 اين تكنولوژي چنان دچار تحولات سريعي شده است كه بسياري از كشورهاي توسعه يافته ، آينده خود را براساس آن پايه گذاري نموده اند . از اين رو اين كشورهاي پيشرفته و درحال توسعه به منظور حمايت از برنامه هاي بيوتكنولوژي ملي به سرمايه گذاري در منابع زيربنائي و آموزش نيروهاي انساني خود پرداخته اند و همزمان با اين حركت سياستهايي را جهت تسهيل تحقيق و توسعه بيوتكنولوژي در بخشهاي خصوصي و دولتي اتخاذ نموده اند .
 كشور ما ، با جمعيتي بالغ بر 60 ميليون نفر و بيش از 6/1 كيلومتر مربع مساحت سابقه تاريخي درخشاني در علم ، هنر و فرهنگ دارد . بعلاوه موقعيت جغرافيائي ، ايران را در زمره كشورهاي استراتژيك دنيا قرار داده است . همسايگي با روسيه از شمال ، دسترسي به اقيانوس هند از جنوب نقطه اتصال آسيا به اروپا و از سوي ديگر چهره جديد ايران پس از انقلاب اسلامي منجر به توجه هر چه بيشتر جهانيان گرديده است .
پرواضح است كه سهم ما در پيشرفت بيوتكنولوژي و بهره برداري از نتايج علمي آن ، در مقايسه با اهميت كشورمان در سطح جهان و امكانات بالقوه آن بسيار ناچيز است كه در شأن ايران و انقلاب اسلامي ما نيست . اما اين سؤال مطرح است كه چرا كشور ما تا كنون در اين زمينه موفق نبوده است ؟ يكي از دلايل عمده اين امر عدم برخورداري از ساختار مناسب تحقيق و توسعه و جايگاه تحقيق دركشور ماست . دومين و مهمترين عامل بازدارنده ، عدم استفاده بهينه از نيروي انساني ، تجهيزات و امكانات موجود در كشور است .
 در روزهاي پاياني قرن بيستم و شروع قرن بيست و يكم ، پيشرفت علم و تكنولوژي چهره اي جديد بخود گرفته است كه از ويژگي هاي دوران “ فراصنعتي “ است . اكنون ديگر يافته هاي علمي يا اختراعات ثبت شده جديد كه به بازار جهاني راه مي يابند به بيش از يك يا دو مركز علمي يا چند پژوهشكده متعلق مي باشند . به بيان بهتر شايد مي توان گفت كه ديگر دوران شكوفائي يك فرد يا مركز به تنهايي بعنوان چهره علمي ملي به پايان رسيده است و موفقيت تنها در گرو همكاريهاي گروهي قابل دستيابي است . با توجه به اين موقعيت ، تفكر ايجاد شبكه بيوتكنولوژي كه از طرف معاونت محترم پژوهشي وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي اعلام گرديد ، ما را بر آن داشت كه اين مهم را پيگيري كرده و با استفاده از پتانسيل هاي داخل كشور اقدام به ايجاد شبكه بيوتكنولوژي پزشكي نمائيم . اميدواريم كه با حمايت از اين تفكر بتوان از نيروي انساني ، تجهيزات و امكانات موجود در قالب يك حركت گروهي و شبكه اي در راستاي امنيت بهداشتي كشور گام مثبتي برداشته شود..

نقاط قوت
1)  نيروهاي انساني تحصيل كرده و علاقمند
 2)  تخصص هاي مختلف مجتمع در شبكه
 3)  امكان استفاده از نيروهاي متخصص مراكز مختلف در قالب شبكه
 4)  امكان استفاده از فضاي فيزيكي مراكز مختلف در قالب شبكه
 5)  امكان استفاده از تجهيزات و دستگاه هاي مراكز مختلف در قالب شبكه
 6)  وجود اهداف مشترك بين محققان مراكز مختلف
 7)  دسترسي آسان سخت افزارها و نرم افزارهاي موردنياز
 8)  وجود مراكز علمي متعدد تحقيقاتي و دانشگاهي مرتبط با موضوع

نقاط ضعف
1)  نبود فرهنگ كار گروهي و همكاري علمي بين پژوهشگران
 2)  انتصاب مسؤولين غير تخصصي در مراكز علمي - پژوهشي
 3)  نقص سيستم هاي تشويقي و تنبيهي
 4)  ضعف زيرساختهاي علمي تخصصي مرتبط
 5)  محدوديت در تهيه امكانات دستگاهها و مواد تخصصي مورد نياز
 6)  نداشتن برنامه مشخص و هدفمند
 7)  كمبود نيروي متخصص و محقق (Senior)
 8)  زمانبر بودن فرايند تصميم گيري و اجرايي
 9)  نبود بانك اطلاعاتي تحقيقاتي

فرصت ها

1)  وجود ديد مثبت در مسؤولين كشور، نسبت به اهميت بيوتكنولوژي
 2)  امكان  برقراري همكاري بين المللي
 3)  هدفمند كردن تحقيقات بر اساس اولويتها
 4)  انگيزه محققين براي مقابله با تحريمهاي بين المللي
 5)  وجود بازارهاي وسيع منطقه
 6)  وجود نيروهاي متخصص و كارآمد
 7)  پيشرفته بودن دانش و فناوري كشور در منطقه
 8)   وجود منابع ژني مختص به ايران و تنوع زيستي و اقليمي
 9)   نيروهاي كاري و انرژي ارزان و فراوان
 10) وجود زمينه هاي فعاليتي بكر در داخل كشور
 11) وجود مواد اوليه در داخل كشور
 12) وجود شوراي عالي زيست فناوري كشور

تهدید ها
1)  وجود رقابت ناسالم بين سازمانها و مراكز به جاي احساس همكاري جمعي
 2)  عدم وجود مراكز اطلاع رساني كارآمد و متصل بين سازمانها و مراكز پژوهشي
 3)  محدوديت نگرش در برون دادهاي پژوهشي
 4)  توجيه نبودن  بعضي از مديران كلان و مياني كشور در زمينه بيوتكنولوژي
 5)  ضعف قوانين گمركي، صادرات و مالكيت فكري و همكاري هاي بين المللي
 6)  تحريم هاي بين المللي و دسترسي ناكافي به مواد و تجهيزات مورد نياز
 7)  عدم ثبات مديريت
 8)  تضعيقات شركتهاي چند مليتي
 9)  عدم رعايت شأن و منزلت پژوهشگران
 10) بروكراسي در تأمين بودجه و نحوه هزينه كردن آن
 11) روشن نبودن جايگاه قانوني شبكه
 12) كمبود حقوقدان آشنا به علم و فن آوري زيستي در سطح كشور
 13) ضعف ارتباط صنعت و دانشگاه
 14) وضعيت نامطلوب گردش مالي در سيستم دولتي
 15) تحميل وظايف سنگين ارائه خدمات بهداشتي درماني به دانشگاه هاي علوم پزشكي
 16) ناهماهنگي سيستم اداري با پژوهشگران و توليد كنندگان
 17) عدم هماهنگي در سطح تصميم گيري ها و سياستگزاري هاي كلان بيوتكنولوژي دركشور
 18) وجود مقررات محدود كننده فعاليت هاي دانش محور خصوصي محققين
 19) نقص قوانين ارتقاء اعضاي هيئت علمي در كارهاي گروهي

چشم انداز :
ما مي كوشيم تا با افزايش سهم ايران در اعتلاي دانش بشري در عرصه بيوتكنولوژي پزشكي . از آلام مردم دردمند بكاهيم ، به توسعه پايدار كشور مي انديشيم و افزايش ثروت ملي را وجهه همت خويش قرار داده ايم ، تا از اين طريق به رسالت ملي و انساني خويش عمل نمائيم .

ماموریت :
شبكه بيوتكنولوژي پزشكي ، مجموعه اي از واحدهاي فعال تحقيقاتي كشور است كه به منظور توسعه و هماهنگي در برنامه ريزي ، هدايت و نظارت فعاليت هاي تحقيقاتي و توليدي در اين زمينه ايجاد شده است. اين شبكه مي كوشد با استفاده بهينه از امكانات و پتانسيل هاي علمي موجود ، تقويت همكاريها و ارتباطات علمي ، ايجاد و ترويج فناوريهاي روز بيوتكنولوژي در ارتقاء سطح سلامتي جامعه و توسعه پايدار كشور مشاركت داشته باشد.

اهداف :
G1 ) تعيين پروژه هاي تحقيقاتي براساس اولويت هاي كشوري براي خلق و ترويج فن آوريهاي جديد و روز بيوتكنولوژي پزشكي
 
 G2 ) استفاده بهينه از امكانات در دسترس و در اختيار ( مالي ، نيروي انساني و تجهيزات و مديريت ) براساس شرايط تدوين شده توسط شبكه
 
 G3 ) تقويت بنيه علمي و همكاريهاي مشترك اعضاء شبكه
 G4 ) تقويت ارتباطات بين اعضاء شبكه و اطلاع رساني

مقاصد و فعالیت ها
G1 ) تعيين پروژه هاي تحقيقاتي براساس اولويت هاي كشوري براي خلق و ترويج فن آوريهاي جديد و روز بيوتكنولوژي پزشكي
 G1O1) بستر سازي در زمينه هاي تجهيزات ، نيروي انساني ، منابع مالي در سال اول
 
 A1 ) شناسائي تجهيزات موردنياز
 A2 ) شناسائي تأمين كننده هاي تجهيزات ( حذف گرديد )
 A3 ) خريد ، نصب و راه اندازي تجهيزات موردنياز
 A4 ) شناسائي نيروي انساني متخصص موردنياز و در دسترس
 A5 ) ايجاد بانك اطلاعات و نيروي انساني
 A6 ) برقراري ارتباط و جذب نيروي انساني متخصص جهت پروژه هاي موردنياز
 A7 ) آموزش نيروي انساني فني تخصصي در كادر موجود
 A8 ) شناسائي منابع مالي
 
 G1O2 ) ارائه و اجراء طرح هاي تحقيقاتي به ميزان حداقل يك طرح در زمينه هاي مرتبط در سال دوم و افزايش 50 درصد بصورت سالانه در طول برنامه چهارساله
 
 A1 ) تشكيل كميته براي تعيين اولويت و ارائه و ارزيابي طرح ها
 A2 ) فرخوان ، انتخاب و عقد قرارداد اجراي طرح ها
 A3 ) تعيين Main Field براي مراكز عضو ( انجام شده )
A4 ) تعيين آئين نامه هاي موردنياز براي طرح ها با هدف سوق دادن به توليد
 
 G1O3 ) توليد حداقل يك محصول به ازاء هر مركز در طول برنامه 4 ساله
 
 A1 ) شناسائي پتانسيل هاي توليد در مراكز
 A2 ) برقراري ارتباط و مذاكره براي توليد محصول و توجيه اقتصادي
 A3 ) عقد قرارداد و همكاري مشترك براساس آئين نامه موجود جهت توليد
 A4 ) ارزيابي فرآيند اجراي پروژه و محصول
 A5 ) انتقال تكنولوژي و ايجاد زمينه هاي توليد
 A6 ) تصويب حداقل 4 طرح اولويت دار
 
 G1O4 ) افزايش تعداد انتشارات علمي اعضاء شبكه در طول برنامه 4 ساله
 
 A1 ) چاپ يك مقاله خارجي و يك مقاله داخلي به ازاء هر طرح ( ذكر نام شبكه در قسمت Acknowledgement مقاله كافيست )
 
 G2 ) استفاده بهينه از امكانات در دسترس و در اختيار ( مالي ، نيروي انساني و تجهيزات و مديريت ) براساس شرايط تدوين شده توسط شبكه
G2O1) افزايش راندمان تجهيزات تخصصي موجود در مراكز عضو
 
 A1) شناسائي ، ارزيابي و تعيين وضعيت تجهيزات تخصصي موجود كه قابليت سرويس دهي را دارند ( مانند ايجاد آزمايشگاه هاي مرجع شبكه )
 A2 ) ايجاد بانك اطلاعاتي و آزمايشگاه هاي مرجع
 A3 ) تعيين شرايط استفاده ساير اعضاء شبكه از دستگاه ها و امكانات تخصصي فوق
 
 G2O2 ) استقرار فرآيند مديريت علمي درطي برنامه 4 ساله
 
 A1) تشكيل دبيرخانه براي شبكه
 A2 ) تشكيل كميته علمي ، اجرايي
 A3 ) جمع آوري ، تلفيق و تحليل اطلاعات جمع آوري شده ( گزارشات ادواري)
 A4 ) تهيه و تدوين گزارش براي رده هاي تصميم ساز
 
 G3 ) تقويت بنيه علمي و همكاريهاي مشترك اعضاء شبكه
 
 G3O1 ) افزايش همكاريهاي مشترك در طرح ها ، هر عضو حداقل يك طرح به صورت مشترك
 
 A1) تدوين آئين نامه براي اجراي طرح هاي مشترك
A2 ) بررسي طرحهاي موجود و نيروي انساني متخصص (حذف گرديد )
 A3 ) گردآوري اطلاعات در مورد طرح هاي انجام شده در زمينه بيوتكنولوژي پزشكي در كشور
 A4 ) اجراي طرح هاي مشترك ، هر عضو حداقل يك طرح به صورت مشترك در سال و از سال دوم
 
 G3O2 ) ارتقاء سطح آموزش هاي تخصصي در بين اعضاء شبكه و نشست هاي علمي ادواري‌ ( دوبار در سال ) و به شرط ميزباني حداقل يك بار براي هر عضو در برنامه 4 ساله
 
 A1 ) برگزاري حداقل يك كارگاه آموزشي يا سمينار توسط هريك از اعضاء با تشخيص موضوعي توسط كميته
 A2 ) ارائه آموزش هاي علمي به اعضاء شبكه و متخصصين حداقل سالانه يك بار داخل كشور در مراكز عضو
 A3 ) اعزام محققين ارشد مراكز عضو براي گذراندن دوره هاي كوتاه مدت ( كمتر از 6 ماه ) به خارج از كشور حداقل يك نفر از هر مركز عضو در دوره 4 ساله
 A4 ) دعوت از محققين خارجي به پيشنهاد مراكز عضو و تصويب كميته علمي شبكه حداقل يك نفر براي هر مركز در دوره 4 ساله
 
 G4 ) تقويت ارتباطات بين اعضاء شبكه و اطلاع رساني
G4O1 ) تعيين شرايط عضويت درشبكه و وظايف اعضاء شبكه
 
 A1 ) تدوين اساسنامه و تصويب توسط اعضاء مؤسس شبكه
 A2 ) فراخوان عضويت در شبكه به تمام مراكز تحقيقاتي و دانشگاهي كشور
 A3 ) بررسي تقاضاها و تعيين اعضاء پذيرفته شده
 
 G4O2 ) اطلاع رساني به سياستگذاران كلان كشور در زمينه اهميت بيوتكنولوژي
 
 A1 ) تهيه بروشور ، پمفلت حداقل يك نسخه در سال
 A2 ) برگزاري گردهمايي توجيهي و اطلاع رساني حداقل يك مورد در سال
 A3 ) انجام مصاحبه تلويزيوني حداقل يك مورد در سال
 
 G4O3 ) اطلاع رساني به اعضاء شبكه از فعاليت هاي علمي يكديگر
 
 A1 ) ايجاد Web Site براي شبكه براساس فرمت تهيه شده توسط كميته علمي
 A2 ) ايجاد خبرنامه و گزارش پيشرفت فعاليت هاي شبكه به شكل گاهنامه حداقل يك بار در سال